با پیشرفت تکنولوژی جهان روز به روز در حال تغییر و تحول های بسیار چشمگیری است. قراردادهای هوشمند دست واسطه ها را کوتاه می کند و این دقیقا همان آینده ای است که توسط قراردادهای هوشمند ساخته می شود. برای آشنایی با قرارداد هوشمند، کاربردهای قرارداد هوشمند و مزایا و معایب آن با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
قرارداد هوشمند ارز دیجیتال چیست؟
در نظر بگیرید برای خرید وارد یک فروشگاه می شوید پس از آنکه کالاهای مورد نیاز خود را برداشتید در مرحله پرداخت مبلغ کالاها از طریق کیف پول الکترونیکی شما پرداخت می گردد. در واقع شما بدون نیاز به ارتباط با صاحب فروشگاه خرید خود را انجام داده اید. این اتفاق توسط قرادادهای هوشمند انجام می شود.
به بیانی ساده قرارداد هوشمند یک قطعه کد برنامه نویسی است که با پیاده سازی و اجرا روی بلاک چین در صورت وقوع یک سری رویداد، دستورات برنامه نویس را اجرا می کند. در قراردادهای هوشمند نیاز به اعتماد به دیگران نخواهید داشت. اما برای فهم بهتر قرارداد هوشمند ابتدا قرارداد معمولی را مورد بررسی قرار می دهیم.
قرارداد معمولی چیست؟
قرارداد های معمولی توافقی است که بین دو یا چند نفر صورت می گیرد. در این نوع قراردادها افراد طرفین قرارداد به چیزی در آینده پایبند خواهند شد. مانند قرارداد اجاره خانه یا قرارداد بیمه.
گونه ای دیگر از قراردادها کدهای کامپیوتری هستند. به عنوان مثال شما قصد دارید یک فایل را از اینترنت خریداری کنید. به محض پرداخت مبلغ تعیین شده برای آن فایل، لینک دانلود آن به شما نمایش داده می شود. این نشان می دهد در پشت صحنه کدهایی برای آن تعریف شده است.
در اجرای قراردادهای معمولی نیاز به واسطه وجود دارد که ملزم به اعتماد به آنها هستیم. بانک ها، دولت ها و یا سرورهای یک کامپیوتر می توانند واسطه باشند.
اما قرارداد هوشمند یک عهدنامه حاوی تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف گذاری شده به صورت خودکار است. این قراردادها امکان انجام معاملات و فرآیندها را بدون نیاز به رابط یا اشخاص ثالث فراهم می کند. قراردادهای هوشمند در صورت اجرا برگشت ناپذیر هستند.
بیشتر بخوانید: نقدینگی یا لیکوئیدیتی ارز دیجیتال چیست؟
تفاوت قرارداد معمولی و قرارداد هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند به دلیل به کاربردن فناوری بلاک چین واسطه ها حذف می شوند. این در حالی است که در قراردادهای معمولی که بین چند شخص برای انجام معاملاتی نظیر خرید و فروش محصول و یا ارائه خدمات بسته می شود واسطه وجود دارد.
در قراردادهای هوشمند هر قرارداد یک کد مشخصی دارد که روی بلاک چین فعال می گردد. معامله بین طرفین در قراردادهای هوشمند به صورت دیجیتال و بدون نیاز به حضور شخص ثالثی انجام می گیرد.
از زمانی که قرارداد هوشمندی اجرا می گردد امکان لغو و یا توقف آن وجود ندارد. اجرای این قرارداد الزامی است و حتی خود برنامه نویس قرارداد نمی تواند تغییری در کدها ایجاد نماید. بنابراین امکان از کار افتادگی این قراردادها وجود ندارد و این یک مزیت مهم محسوب می شود.
به عنوان مثال دستگاه های فروش قهوه و انواع نوشیدنی که در مکان های عمومی مشاهده می کنید با قرارداد هوشمند نوشته شده اند. در این دستگاه ها پس از وارد کردن مبلغ مورد نیاز داخل دستگاه و پردازش آن نوشیدنی انتخابی شما را به شما تحویل می دهد.
مبلغ مشخص هر نوشیدنی از قبل در این دستگاه ها مشخص گردیده است و تنها در صورتی که همان مبلغ را به طور دقیق وارد نمایید می توانید نوشیدنی دلخواهتان را دریافت کنید. اما اگر نوشیدنی خود را در کافه سفارش دهید امکان لغو سفارشتان وجود دارد.
از نظر میزان قدرت هر دو قرارداد معمولی و هوشمند دارای قدرت یکسان هستند. اما در قراردادهای هوشمند کدهای کامپیوتری مفاد قرارداد را پیش می برند. تکنولوژی قرارداد هوشمند بسیار دقیق است و به گونه ای است که می تواند به طور کامل خدمات رسانی را در کل دنیا دچار دگرگونی کند.
تاریخچه قرارداد هوشمند
نیک زابو (Nick Szabo) یک روزنامه نگار بود که در سال 1994 ایده اولین قرارداد هوشمند را کلید زد. این ایده شروعی برای انجام برخی از خدمات شرکت هایی است که از طریق واسطه فعالیت های خود را انجام می دهند. با پیاده سازی این ایده دیگر نیازی به دخالت هیچ شخص ثالثی وجود نخواهد داشت.
بنابراین عدم نیاز به واسطه در انجام یک معامله مهم ترین مزیتی است که این ایده را اجرایی کرد. از آنجا که در قراردادهای هوشمند تمامی کنترل ها توسط رایانه انجام می گیرد میزان درصد خطا و اشتباه به صفر می رسد.
نیک زابو کتابی با عنوان قراردادهای هوشمند ایجاد بلوک برای بازارهای دیجیتال آزاد را نوشت. اما به دلیل اینکه در آن سال فناوری بلاک چین وجود نداشت این ایده اجرا نشد.
فناوری بلاک چین با استفاده از بیت کوین در سال 2009 اجرایی شد. اولین کاربرد قرارداد هوشمند در سال 2015 با تاسیس هماتریوم توسط Vitalik Buterin عملی شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با اصطلاحات و زبان تخصصی ارزهای دیجیتال
موارد مورد نیاز برای اجرای قرارداد هوشمند
- موضوع قرارداد
امکان دسترسی به کالا و خدمات تحت قرارداد برای قفل کردن و یا باز کردن خودکار آنها - بندهای قرارداد
شرایط تعیین شده در قرارداد باید مورد تایید و پذیرش طرفین قرارداد باشد. - امضای دیجیتال
طرفین قرارداد ملزم به امضای آن با کلید خصوصی خود خواهند بود. - پلتفرم غیر متمرکز
قرارداد هوشمند روی بلاک چین پلتفرم قرار گرفته و بین گره های این پلتفرم توزیع می شود. - اوراکل
ارائه اطلاعات خارجی به منظور پردازش قرارداد را اوراکل می گویند. به عنوان مثال اگر در یک قرارداد نیاز است اطلاعات مربوط به هواشناسی مورد بررسی قرار گیرد، اوراکل در واقع آن سایت هواشناسی خواهد بود.
قرارداد هوشمند چگونه کار می کند؟
با توجه به اینکه قراردادهای هوشمند روی بلاک چین اجرا می شوند و ویژگی اصلی بلاک چین توزیع شده بودن آن است زمانی که قراردادی روی بلاک چین ثبت می گردد بین تمام اعضای بلاک چین به اشتراک گذاشته می شود.
امکان جلوگیری از اجرای قراردادهای هوشمند و یا تغییر آن وجود ندارد.
قرارداد هوشمند توسط تمام اعضای بلاک چین اجرا می شود نه فقط یک نهاد متمرکز.
هدف قرارداد هوشمند
در صنایع بزرگ بکار بردن قراردادهای هوشمند می تواند تحولی بزرگ ایجاد کند. دلیل آن این است که این نوع قرارداد کاملا بی نقص و هوشمندانه تنظیم و اجرا می شود.
برای مثال در قراردادهای معمولی اگر بخواهید یک ملکی را به فروش برسانید لازم است به بنگاه های زیادی مراجعه کنید و وقت و انرژی زیادی برای نظارت مستقیم روی روند معامله صرف کنید. علاوه بر این در پایان ملزم به پرداخت کمسیون به واسطه ها خواهید داشت.
این درحالی است که در قراردادهای هوشمند نیاز به اعتماد به واسطه ها نخواهید داشت. مبلغ فروش خانه در این قراردادها از قبل تعیین شده است و شخص تنها زمانی می تواند صاحب خانه شود که مبلغ تعیین شده را به طور کامل پرداخت کند. تعداد زیادی از افراد قادر هستند این قرارداد را مشاهده کنند. ثبت ارزش مالی خانه و مالکیت آن دو نکته مهم در این قرارداد به شمار می روند. میزان درصد ضرر و زیان این نوع قراردادها بسیار ناچیز خواهد بود.
بیشتر بخوانید: دیفای یا سیستم غیرمتمرکز چیست؟
کاربرد قرارداد هوشمند
مزیت های فراوان قراردادهای هوشمند منجر به استفاده از آن در زمینه های مختلف می شود. برخی از کاربردهای آن را در ادامه مشاهده می کنید:
- سیستم رأی گیری
استفاده از قراردادهای هوشمند در سیستم رأی گیری درصد تقلب را در آن به طور کامل از بین می برد. در این روش نتایج رای گیری روی بلاک چین قرار داده می شود و بین گره های شبکه پخش می گردد. - علوم پزشکی
یکی از کابردهای مهم قراردادهای هوشمند در علوم پزشکی است. امکان رمزگذاری پرونده های پزشکی و محدود کردن دسترسی به پرونده ها تنها با یک سری کد اختصاصی که روی بلاک چین ذخیره می شود وجود دارد. علاوه بر این خدمات مربوط به بیمه قابل ذخیره روی بلاک چین هستند و می توان آنها را برای شرکت های بیمه ارسال نمود. مدیریت منابع پزشکی و بهداشتی، نظارت روی داروها، نتایج آزمایشات و رعایت مقررات از دیگر کاربردهای قراردادهای هوشمند به شمار می رود. - لجستیک(حمل و نقل)
در قراردادهایی نظیر زنجیره تامین مفاد قرارداد به این صورت است که هر بخش توسط بخش قبلی خود تاییدیه دریافت کند. اما در صورتی که این قراردادها به صورت هوشمند پیاده سازی و اجرا شوند شفافیت بیشتری در بندهای قرارداد وجود دارد که روند کار را تسریع می بخشد و از کلاهبرداری نیز جلوگیری می کند.
در قراردادهای هوشمند موضوع قرارداد کاملا شفاف و واضح مطرح می شود و فهم آن را برای همه شرکت کنندگان آسان خواهد کرد. خطا و اشتباه در این نوع قراردادها وجود ندارد و امکان کلاهبرداری در قراردادهای هوشمند به صفر می رسد.
کاربرد این قراردادهای هوشمند هر روزه در حال توسعه و گسترش است. اکثر سازمان ها، بانک ها، املاک، بیمه و ... تمایل به استفاده از قراردادهای هوشمند برای انجام معاملات خود را دارند.
مزایای قرارداد هوشمند
اجرای قراردادهای هوشمند یک سری مزایایی در دنیای واقعی به همراه دارد.
- دقت بالا و عدم وجود خطا و اشتباه
به دلیل وجود سرعت و دقت بالا در انجام فرآیندها درصد خطا و اشتباه به صفر می رسد. - امنیت
قرارگیری مدارک و اطلاعات مربوط به قرارداد به صورت رمزگذاری شده روی بلاک چین و توزیع آن روی همه گره های موجود در شبکه که باعث جلوگیری از گم شدن و یا تغییر غیرمجاز آن خواهد شد. - پشتیبانی
نسخه های پشتیبانی گوناگونی روی شبکه بلاک چین قرار دارد. - استقلال
این قراردادها کاملا مستقل و بدون نیاز به وجود واسطه ها عمل می کنند. - صرفه جویی
قراردادهای هوشمند باعث صرفه جویی زیادی در زمان و هزینه می شود. - تنوع بالا
قراردادهای هوشمند تنوع بسیار زیادی دارند و امکان انتخاب یکی از قراردادهای هوشمند و تغییر بخشی از بندهای آن متناسب با نیازتان وجود دارد.
بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست؟
معایب قراردادهای هوشمند
در قراردادهای هوشمند با وجود مزایای گوناگون، معایبی نیز وجود دارد که در ادامه با آنها آشنا می شوید.
- هزینه های پیاده سازی
برای نوشتن و پیاده سازی قراردادهای هوشمند نیاز به یک یا چند برنامه نویس خبره خواهید داشت. همچنین لازم است ساختار داخلی شرکت ها سازگار با فناوری بلاک چین باشد. - وضعیت قانونی غیرمطمئن
قراردادهای هوشمند هنوز توسط دولت ها به رسمیت شناخته نشده است. بنابراین از آنجا که احتمال تعیین یک سری قوانین و مقررات توسط کشورها روی این قوانین وجود دارد ممکن است منجر به تغییر وضعیت حقوقی این نوع قراردادها شود. - عامل انسانی
از آنجا که کدهای موجود روی قراردادهای هوشمند توسط انسانها نوشته می شود در صورتی که اشتباهی در نوشتن کدها صورت گیرد ممکن است خسارت های جبران ناپذیری وارد کند. the DAO یکی از معروف ترین قراردادهای هوشمندی است که در آن اشتباهات انسانی رخ داد و منجر به سرقت حدود 60 میلیون دلار توسط هکر ها گردید.
همانطور که در این مطلب از وبلاگ کوینی فا مطالعه کردید قراردادهای هوشمند روشی نوین برای انجام معاملات به شیوه ای ساده تر است. در این روش امکان انجام معاملات بدون نیاز به واسطه فراهم آمده است. لازم به ذکر است قراردادهای هوشمند روی فناوری بلاک چین قابلیت اجرایی دارند و می توانند فرآیندهای مربوط به اجرای قرارداد را به صورت خودکار اجرا کنند. پلتفرم اتریوم منجر به ایجاد قراردادهای هوشمند در کل جهان به سبکی ساده تر شده است.