اگر وارد حوزه کریپتوکارنسی شده باشید حتما نام NFT ها به گوشتان خورده است. در این مطلب می خواهیم به طور کامل شما را با توکن های NFT، مزیت های NFT، کاربرد توکن های NFT و... آشنا کنیم. پس تا انتها ما را همراهی کنید.
توکن های غیرمثلی کدامند؟
در دنیای ارزهای دیجیتال دارایی ها به دو نوع تقسیم می شوند:
- دارایی های قابل تعویض (Fungible)
- دارایی های غیر قابل تعویض(NFT) Non fungible
NFT ها یا توکن های غیرمثلی در واقع دارایی های منحصر به فردی به شمار می روند و هر واحد آن دارای ویژگی های خاصی است که آن را از دیگر واحدها متمایز می کند. برای درک بهتر مفهوم دارایی های غیرقابل تعویض یک مثال مطرح می کنیم.
یک اسکناس 10 هزار تومانی برای تمام افراد همان مقدار ارزش دارد. این در حالی است که مثلا یک انگشتر برای یک نفر ارزشی معادل یک میلیون تومان دارد و برای شخص دیگر 200 هزار تومان بیشتر ارزش ندارد. این انگشتر در واقع یک دارایی غیرمثلی یا Non Fungible نامیده می شود.
در دنیای کریپتوکارنسی ها،تقریبا اکثر رمزارزها همانند همان اسکناس 10 هزار تومانی یک Fungible به شمار می روند. و برخی از رمزارزها مشابه همان انگشتر به عنوان یک دارایی غیر مثلی یا NFT معامله می شوند.
به عنوان مثال دارایی هایی مانند بیت کوین، ریال، دلار و... کلا اسکناس ها به عنوان دارایی های مثلی تلقی می شوند. یک اسکناس 10 هزار تومانی ارزشی کاملا برابر با یک اسکناس 10 هزار تومانی دیگر دارد. به این دارایی ها، دارایی های مثلی یا قابل تعویض می گویند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با توکن ها و بررسی تفاوت کوین و توکن
در اطراف همه ما اکثر دارایی ها، غیرمثلی هستند. هر چیزی که امکان مبادله آن وجود نداشته باشد، غیرمثلی به شمار می رود.
به طور مثال گوشی تلفن همراه، لپ تاپ و ماشین شما جزو دارایی های غیرمثلی به شمار می روند. زمانی که شما ماشین خود را به دوستتان برای مدتی قرض می دهید تا با آن به سفر برود، بعد از سفر انتظار دارید همان خودرو خود را دقیقا پس بگیرید، نه یک خودروی دیگر.
تابلوی مونالیزا که شاهکار لئونادرو داوینچی است یک دارایی غیرمثلی به شمار می رود. دلیل آن این است که امکان مبادله این اثر تاریخی با یک تابلوی معمولی صرفا به این خاطر که هر دو تابلو نقاشی هستند، وجود ندارد.
در نظر داشته باشید مثلی و غیرمثلی بودن کاملا نسبی است و بستگی به نوع نگاه ما دارد. به طور مثال بلیط های یک مسابقه فوتبال در سه نوع بلیط طبقه پایین، طبقه بالا و جایگاه ویژه عرضه می گردند. کلیه بلیط های طبقه پایین نسبت به یکدیگر مثلی محسوب می شوند. اما نسبت به بلیط های طبقه بالا و جایگاه ویژه غیرمثلی به شمار می روند. یا حتی بلیط های طبقه پایین هم ممکن است ارزش متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته باشند. مثلا بلیط قسمتی که آفتاب گیر نیست نسبت به قسمت های آفتاب گیر غیرمثلی به شمار می روند.
علاوه بر این ها مثلی بودن یا نبودن یک چیز کاملا بستگی به تفکر یک شخص دارد. مثلا یک اسکناس که ارزش آن برای بقیه معادل همان 10 هزار تومان است ممکن است برای شما یادگاری از یک شخص عزیزی باشد که حتی حاضر نباشید آن را با یک میلیون تومان پول معاوضه کنید.
بیشتر بخوانید: انواع توکن های ارز دیجیتال
توکن غیر مثلی یا NFT چیست؟
یک دارایی دیجیتال کاملا انحصاری و کمیاب که روی بلاک چین ذخیره می شود را توکن غیرمثلی می گویند. نام دامنه ها، آثار هنری دیجیتال، آیتم های یک بازی کامپیوتری، بلیط رویدادهای مختلف، یک خانه که در قالب یک توکن درآمده و... به عنوان توکن های غیرمثلی یا غیرقابل تعویض به شمار می روند.
بلاک چین یک دفتر دیجیتالی برای ذخیره و نگهداری اطلاعات به شمار می رود. مالکیت توکن های NFT روی بلاک چین نگهداری می شود. امکان دستکاری اطلاعات بلاک چین وجود ندارد. تمام اطلاعات ثبت شده روی آن از طریق نودهای شبکه به اشتراک گذاشته می شود. بنابراین مالکیت یک توکن غیر مثلی از طریق دو ویژگی مهم در بلاک چین یعنی تغییرناپذیری و امنیت، معنای واقعی می یابد.
سه تا از ویژگی های مهم توکن های NFT که آنها را از سایر ارزهای دیجیتال متمایز می کند عبارتند از:
- کمیاب بودن
یکی از جذاب ترین ویژگی توکن های غیر مثلی کمیاب بودن آنهاست. توسعه دهندگان یک توکن می توانند تعداد نامحدودی توکن ایجاد کنند. اما این در حالی است که اکثرا ترجیح می دهند توکن های غیر مثلی خود را با تعداد محدود تولید کنند. برخی از این توکن های غیر مثلی فقط یک عدد تولید می شوند. - غیرقابل تقسیم بودن
نیازی به خرید یک واحد کامل بیت کوین نخواهید داشت. این ارز تا 8 رقم اعشار قابل تقسیم است. بنابراین امکان خرید 0.001 از یک بیت کوین فراهم آمده است. اما توکن های NFT در مقابل آن به هیچ عنوان قابل تقسیم نیستند و تنها می تواند به صورت یک واحد کامل آنها را خریداری نمود. مثلا شما نمی توانید 0.01 از یک آیتم بازی یا 0.01 از یک بلیط را خریداری کنید. - منحصر به فرد بودن
یکی از ویژگی های بارز توکن های غیرمثلی منحصر به فرد بودنشان است. به این مفهوم که هر کدام از آنها دارای ویژگی خاصی هستند که در توکن دیگر دیده نمی شود. به طور مثال یک خانه 200 متری در یک کوچه خاص در خیابان خاص دارای ظاهری خاص، منحصر به فرد است و بنابراین در صورتی که توکن این خانه را بسازیم نیز منحصر به فرد خواهد بود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با شبکه بلاک چین اتریوم
مزیت توکن های NFT
توکن های NFT ویژگی ها و مزیت های زیادی دارند اما به طور کلی دارای دو مزیت اصلی هستند:
- قابلیت معامله و انتقال
امکان انتقال توکن های غیر مثلی به راحتی روی کیف پول های دیجیتالی در کامپیوتر شخصی و موبایل و معامله در صرافی ها وجود دارد. بنابراین می توانید به راحتی یک آیتم بازی یا یک بلیط را با دارایی های دیگر مانند پول بفروشید و یا در بازار آزاد از کاربران دیگر خریداری کنید. - مالکیت حقیقی
امکان باطل کردن یک بلیط خریداری شده برای یک رویداد خاص توسط شرکت ارائه دهنده بلیط به راحتی وجود دارد. همچنین در بازی های کامپیوتری شما به عنوان مالک حقیقی یک آیتم بازی محسوب نمی شوید. و این آیتم در خارج از بازی هیچ ارزشی ندارد. یا مثلا نام کاربری اینستاگرام شما واقعا متعلق به شما نیست بلکه متعلق به شرکت فیس بوک است.
اما این موضوع در مورد NFT ها کاملا متفاوت است. در واقع در فناوری بلاک چین از طریق رمزنگاری و توزیع داده ها مالکیت واقعی به کاربران داده می شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با کیف پول ارز دیجیتال و انواع آن
کاربرد توکن های NFT
- هویت
ویژگی ها و صفات هر شخص کاملا منحصر به فرد است. مواردی مانند ظاهر، وضعیت تحصیلی، سوابق پزشکی و بسیاری از ویژگی های دیگر هر کس با دیگری کاملا متفاوت است. توکن های NFT تمام این موارد را می توانند به صورت دیجیتالی تبدیل کرده و امکان کنترل و مدیریت کامل داده های هر کس را در اختیار خودش قرار دهند. - دارایی های دنیای واقعی
امکان تبدیل دارایی های دنیای واقعی نظیر خانه، زمین و ... از طریق نوآوری های NFT به توکن فراهم شده است. در این صورت معاملات این دارایی ها به سادگی ارسال یک پیامک خواهد بود. با این همه بسیاری از مراجع قضایی این توکن را به عنوان یک توکن رسمی نمی شناسند. بنابراین زمان زیادی طول می کشد تا روزی که یک نفر بتواند توکن خانه اش را در گوشی موبایلش داشته باشد. - دارایی های مجازی
تیم ارائه دهنده دامنه ETH. دامنه های خود را تبدیل به توکن های غیرمثلی کرده است. امکان معامله و یا انتقال دامنه ها بدون نیاز به واسطه وجود دارد.
امکان فعالیت افراد در دنیای مجازی با NFT ها از طرق دیگر فراهم شده است. به این صورت که زمین، لباس های خاص خود، یا خانه خود را معامله کنند. - بازی
در صورتی که در یک بازی آیتم های آن را به توکن تبدیل کنید می توانید به راحتی آنها را در خارج از بازی در مقابل پول و یا دیگر ارزهای دیجیتال در صرافی های آنلاین بفروشید. با توجه به اینکه بازی های مبتنی بر بلاک چین روز به روز در حال گسترش هستند، توکن های NFT بخش جدایی ناپذیر این بازی ها محسوب می شوند. - کلکسیونی ها
یک تمبر قدیمی با قدمت 70 سال را در نظر بگیرید که هیچ کاربردی در دنیای امروز ندارد، اما دارای ارزش بسیار زیادی است. اما فروشنده ها و کلکسیونی های تمبر، شدیدا طالب داشتن آن هستند. در واقع توکن های غیرمثلی منجر به ایجاد دارایی های دیجیتال کلکسیونی می شوند. به طور مثال شما ممکن است یک کارت خاص فوتبال از یک بازیکن خاص را در اختیار داشته باشد که تنها یک عدد از آن وجود دارد. ارزش این کارت روز به روز افزایش می یابد. - هنر دیجیتال
یکی از مشکلات اساسی هنرمندانی که در زمینه دیجیتال مشغول فعالیت هستند، محافظت از هنر دیجیتال خود در برابر کپی رایت و یا حق نشر است. در دنیای امروز سرقت آثار هنری در فضای دیجیتال به راحتی امکان پذیر است. این در حالی است که در طرف مقابل به کمک فناوری NFT یک شخص می تواند با خرید یک اثر هنری دیجیتالی در فضای دیجیتال آن را به نمایش بگذارد. در واقع از طریق بلاک چین، تعلق داشتن اثر هنری به یک فرد ثابت می شود. وقتی واسطه ها حذف شوند هنرمندان هم به طبع سود بیشتری کسب خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: چگونه می توان امنیت ارزهای دیجیتال را افزایش داد؟
توکن های غیرمثلی NFT چگونه ساخته می شوند؟
NFT ها بر بستر اتریوم میزبانی می شوند. روی بلاک چین اتریوم استانداردهای زیادی برای تولید توکن غیر مثلی ارائه شده است. توسعه دهندگان اتریوم می توانند با کمک استانداردهای NFT پروژه های خود را تولید کنند. اتریوم در حال حاضر دو استاندارد اصلی برای ساخت توکن های NFT ارائه کرده است.
- ERC721
اولین استانداردی که برای NFT ها در اتریوم ارائه شد و کریپتوکیتیز از آن استفاده نمود استاندارد ERC721 بود. در این استاندارد مالکیت هر توکن برای هر آدرس مشخص می گردد. همچنین قابلیت انتقال توکن در آن تعبیه می شود. زبان برنامه نویسی این توکن ها سالیدیتی است. - ERC1155
یکی از استانداردهای ارائه شده توسط تیم انجین کوین، استاندارد ERC1155 است. این استاندارد این امکان را برای توسعه دهندگان خود ایجاد می کند تا بتوانند توکن های نیمه مثلی تولید کنند. برعکس استاندارد ERC721 که تنها می توانست به یک نفر تعلق داشته باشد در این استاندارد امکان تقسیم تعدادی آیتم یکسان بین آدرس های مختلف وجود دارد.
امکان ارسال توکن های غیرمثلی روی بلاک چین های کازماس و ایاس که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنند علاوه بر اتریوم وجود دارد. با این حال اکثر توسعه دهندگان اتریوم را به دیگر بلاک چین ها ترجیح می دهند.
بیشتر بخوانید: فیشینگ در ارزهای دیجیتال چیست؟
بررسی وضعیت بازار توکن های غیرمثلی
توکن های غیرمثلی در حال حاضر بازار بسیار کوچکی دارند و بازار آنها قابل مقایسه با بازار توکن های مثلی نیست. میزان حجم معاملات هفتگی توکن های NFT هم اکنون کمتر از 2 میلیون دلار است. با وجود کوچک بودن فعالیت های حوزه NFT، اما با توجه به افزایش کاربردهای این توکن ها در حوزه متاورس و افزایش میزان توجه رسانه ها، پیش بینی می شود در چند سال آینده شاهد ورود غول های فناوری و افراد بزرگی به این حوزه شویم.
در وضعیت کنونی مهم ترین چالش این بازار وجود مشکلات فنی آن است. شبکه بلاک چین اتریوم به عنوان بزرگ ترین میزبان این توکن ها به شمار می رود. این شبکه سرعت نسبتا پایینی دارد و به همین خاطر فعالیت در پروژه های NFT با هزینه های کارمزد بالایی همراه است.
کلاهبرداری در این فضا از دیگر چالش هایی است که کاربران با آن مواجه می شوند. می توان گفت بیش از 90 درصد پروژه های ارز دیجیتال یا بدون هدف هستند که در نهایت با نابودی مواجه می شوند و یا کلاهبرداری هستند. با توجه به اینکه در حال حاضر امکان ساخت توکن تنها با چند دلار برای هر کسی وجود دارد، لازم است مراقب باشید در دام پروژه های به ظاهر خوب اما پوچ نیفتید. بنابراین پروژه های حوزه NFT نیز همانند حوزه دیفای ممکن است پر از تبلیغات دروغین باشد و در آینده با اوج گیری تعداد زیادی پروژه بی مصرف و پوچ مواجه شویم.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی چیست؟
با مطالعه این مطلب به طور کامل با توکن های غیرمثلی Non Fungible یا به اختصار NFT ها آشنا خواهید شد. توکن های غیر مثلی در واقع دارایی های دیجیتال منحصر به فرد و تقریبا کمیابی هستند که روی شبکه بلاک چین ذخیره و انتقال داده می شوند. این توکن ها بر خلاف ارزهای دیجیتال مثلی مانند بیت کوین یا اتریوم دارای ویژگی های خاص و منحصر به فردی هستند. مالکیت حقیقی و امکان ذخیره، انتقال و معامله آسان روی کیف پول های دیجیتال دو مورد از مزیت های استفاده از این توکن ها برای کاربران به شمار می رود.
امکان ایجاد این توکن ها روی هر بلاک چینی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می کنند وجود دارد. اما با این وجود اکثر توسعه دهندگان ترجیح می دهند از بلاک چین اتریوم برای ایجاد این دسته از توکن ها استفاده کنند.
در حال حاضر بازار این توکن ها بسیار کوچک است و در حوزه هایی مانند آثار هنری دیجیتال، فروش نام دامنه و صدور بلیط، بازی های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی و... دیده می شوند. اما در چند سال آینده بر اثر رشد زیرساخت ها امکان استفاده از این نوآوری در زمینه های متنوع وجود دارد.
هشدار: در انتها لازم به ذکر است در هنگام معامله و یا فعالیت روی پروژه های NFT بسیار با دقت عمل کنید. به این خاطر که در این حوزه نسبتا نوظهور خطر کلاهبرداری و ضرر و زیان مالی وجود دارد.